تحلیل نابرابری های فضایی براساس شاخص های بهداشت و درمان (مطالعه موردی: شهرستان های استان تهران)

توسعه شتابان شهرنشینی در کشور، نابرابری های خدمات شهری و زیرساخت های بهداشت و درمان در مناطق جغرافیایی موجب برهم خوردن تعادل منطقه ای در جمعیت و فعالیت ها شده است. جامعه آماری این پژوهش 14 شهرستان استان تهران براساس تقسیم بندی سیاسی 1390 می باشد. 57 شاخص از بخش بهداشت و درمان سالنامه آماری 1390 استخراج شدند. برای بررسی وضعیت پراکنش شاخص ها از ضریب تغییرات و برای سطح بندی از مدل های تاپسیس، ویکور و ساو برای ادغام نتایج مدل ها از مدل کپ لند و از رگرسیون وزن دار جغرافیایی برای تعیین رابطه بین جمعیت و شاخص ها استفاده شده است. یافته های پژوهش بیانگر آن است شاخص های بهداشت و درمان از توزیع متوازن و متعادلی در سطح استان تهران برخودار نیستند. براساس سطح بندی نهایی، تهران و فیروزکوه در سطح بسیار برخوردار، دماوند، شمیرانات و رباط کریم در سطح برخوردار، پیشوا، پاکدشت و ری در سطح نیمه برخوردار قرار گرفتند. در مقابل اسلامشهر، شهریار و ورامین در سطح محروم و ملارد، قدس و بهارستان در سطح بسیار محروم قرار گرفتند. همچنین نتایج حاصل از رگرسیون جغرافیایی بیانگر آن است که رابطه بین میزان جمعیت و پراکنش شاخص ها در تهران، شمیرانات، فیروزکوه، دماوند، پاکدشت، رباط کریم مثبت و در پیشوا، ورامین، ری، اسلامشهر، بهارستان، شهریار، ملارد و قدس منفی بوده است. بدین معنی که افزایش جمعیت برابر با افزایش خدمات بهداشتی و درمانی در این شهرستان ها نبوده است. این امر نشان دهنده نابرابری فضایی بسیار بالا در سطح منطقه بوده و تناسب چندانی با عدالت اجتماعی و فضایی ندارد. بنابراین لازم است توزیع متعادل و برابر براساس تناسبی جمعیتی و جغرافیایی مد نظر قرار گیرد.